Πολύς λόγος γίνεται, ιδιαίτερα στα χρόνια μας, σχετικά με το πρόβλημα της ηθικής.Τι είναι ηθική και ποιο το νόημα της στη σύγχρονη ζωή;
Η ηθική δεν επιβάλλεται, αποκτιέται σαν βίωμα και σαν εμπειρία είναι τρόπος ζωής και όχι τυπολογία ή νομοθετική πράξη.
Η ηθική είναι σαν σύνολο βιωμένων αρχών, αξιών και τρόπων συμπεριφοράς έχει τις ρίζες της στον εσωτερικό κόσμο του κάθε ανθρώπου .
Η ηθική είναι υπόθεση ατομική που δρα παράλληλα με την ύπαρξη του οποιουδήποτε περίγυρου και αφορά τον κάθε άνθρωπο χωριστά και τη συμπεριφορά του.
Η ηθική έχει ως όπλο τη συνείδηση, που είναι και ένα είδος ελέγχου της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Το περιεχόμενο της συνείδησης , δηλαδή η αντίληψη για το καλό και το κακό και η γνώση της ηθικότητας , είναι γέννημα της εμπειρίας του κάθε ανθρώπου και επομένως είναι δημιούργημα της ηθικής του κοινωνικού περιβάλλοντος του καθενός.
Η συνείδηση δεν είναι τίποτα άλλο από ένα σύνολο ηθικών προσταγών. Ο Σωκράτης διαρκώς ακούει στην ψυχή του το «δαιμόνιο» να τον καθοδηγεί στο αγαθό ενώ ο Κάντ νιώθει έντονη μέσα του την παρουσία μιας κατηγορικής προσταγής , την ύπαρξη χρέους.
Η ηθική και αρετή συμβαδίζουν και αλληλοεξαρτώνται . Όπου η μια αναιρείται , η άλλη παύει να υπάρχει και όπου η άλλη υπάρχει η πρώτη έρχεται ως συνέπεια της.
Αντίθετα ηθική και δικαιοσύνη δεν είναι έννοιες συμπληρωματικές ,γιατί οι διαφορές τους , χωρίς, βέβαια, να είναι έντονες και ριζικές , είναι όμως ουσιαστικές. Κάτι που είναι δίκαιο δεν είναι πάντα ηθικό και κάτι που είναι ηθικό πολλές φορές έχει τη μορφή παράβασης του νομοθετικού κώδικα.
Έτσι, αν η ηθική είναι η ίση κατανομή πλούτου και το ισότιμο δικαίωμα στη δουλειά και στα κέρδη όλων των ανθρώπων , για τη δικαιοσύνη, εκτός τις αντιδράσεις που προκαλεί , είναι και νομικά καταδικαστέα στα σημερινά δεδομένα.
Οποιαδήποτε και αν είναι η εικόνα της ηθικής , που έχουμε στο μυαλό μας ή που γνωρίζουμε στο κόσμο που ζούμε , ένα είναι βέβαιο: ότι στις σύγχρονες κοινωνικές σχέσεις η ηθική είναι περισσότερο από αναγκαία.
Αν ηθική είναι η αλληλεγγύη και η κατανόηση , ο ανθρωπισμός και η αγάπη, η αλήθεια και η ειλικρίνεια , τότε είναι η έννοια που η εποχή μας αναζητά για να ξεφύγει από την εκμετάλλευση, την αλλοτρίωση.
Με τον τρόπο αυτόν κάθε ηθική πράξη είναι πολιτική πράξη , είναι πράξη πολιτισμού και πίστης στον άνθρωπο και στις δυνατότητες του. Αν η ηθική γίνονταν κάποτε πρωταρχική αξία στην ζωή μας, τότε δε θα γνωρίζαμε ποτέ τι θα πει πόλεμος και αλληλοεξόντωση ανθρώπων , δεν θα γνωρίζαμε τι σημαίνει εκμετάλλευση, πνευματική συσκότιση , αδιαφορία, κακία, ανειλικρίνεια.
